Odpowiadający: podsekretarz stanu w Ministerstwie Zdrowia Katarzyna Głowala
Warszawa, 14-12-2016
Szanowny Panie Marszałku,
w odpowiedzi na interpelację nr 7401 z dnia 13 listopada 2016 r., złożoną przez Panią Elżbietę Stępień, Posła na Sejm RP, w sprawie “niepokojącego zjawiska, dotyczącego dawców krwi”, uprzejmie proszę o przyjęcie poniższych wyjaśnień.
Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o publicznej służbie krwi (Dz. U. z 2014 r. poz. 332, z późn. zm.), zasłużonemu honorowemu dawcy krwi i honorowemu dawcy krwi przysługuje zwolnienie od pracy w dniu, w którym oddaje krew, i na czas okresowego badania lekarskiego dawców krwi na zasadach określonych w odrębnych przepisach, a także zwrot utraconego zarobku na zasadach wynikających z przepisów prawa pracy. Sposób usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz zakres przysługujących pracownikom zwolnień od pracy, a także przypadku, w których za czas nieobecności lub zwolnienia pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, został, zgodnie z art. 2982 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2016 r., poz. 1666), określony rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r., w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1632). Zgodnie z treścią § 12 rozporządzenia, pracodawca jest obowiązany zwolnić od pracy pracownika będącego krwiodawcą na czas oznaczony przez stację krwiodawstwa w celu oddania krwi. Pracodawca jest również obowiązany zwolnić od pracy pracownika będącego krwiodawcą na czas niezbędny do przeprowadzenia zaleconych przez stację krwiodawstwa okresowych badań lekarskich, jeżeli nie mogą one być wykonane w czasie wolnym od pracy. O przyczynie i przewidywanym okresie nieobecności, zgodnie z § 2 ust. 1 ww. rozporządzenia, należy uprzedzić pracodawcę, jeżeli przyczyna tej nieobecności jest z góry wiadoma lub możliwa do przewidzenia. Należy podkreślić, że uzyskanie zwolnienia od pracy w dniu oddawania krwi stanowi prawnie usankcjonowany przywilej krwiodawcy, zaś po stronie pracodawcy rodzi obowiązek udzielenia pracownikowi zwolnienia z tego tytułu, w związku z czym odmowa pracodawcy w tym zakresie stanowić będzie naruszenie prawa. Za czas zwolnienia od pracy, związany z oddawaniem krwi, zgodnie z treścią § 16 ust. 1 rozporządzenia, pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, ustalonego w sposób określony w przepisach rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. z 1996 r. Nr 62, poz. 289, z późn. zm.). Zgodnie z treścią § 5 ust. 1 tego rozporządzenia, przy ustalaniu wynagrodzenia za czas zwolnienia od pracy oraz za czas niewykonywania pracy, gdy przepisy przewidują zachowanie przez pracownika prawa do wynagrodzenia, stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop.
Odnosząc się do pytań, dotyczących konieczności odpracowania czasu zwolnienia od pracy, związanego z oddawaniem krwi, uprzejmie informuję, iż powyższe stwierdzenie jest bezzasadne i nie znajduje poparcia w obowiązujących przepisach prawa. Wymaga podkreślenia, iż zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 887, z późn. zm.), przy ustalaniu prawa do emerytury i renty i obliczaniu ich wysokości uwzględnia się (z zastrzeżeniem ust. 2-5) okresy składkowe i nieskładkowe. Honorowy dawca krwi, korzystając ze zwolnienia od pracy w dniu, w którym oddaje krew, nadal pozostaje w okresie ubezpieczenia (składkowym), o którym mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy. Okres usprawiedliwionej nieobecności w pracy honorowego dawcy krwi – w przypadku emerytury dla ubezpieczonych, urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 r. oraz renty z tytułu niezdolności do pracy – zostanie zatem uwzględniony w ogólnym stażu pracy jako okres składkowy, natomiast wynagrodzenie, które zostało pracownikowi wypłacone za ten dzień, od którego pracodawca ma obowiązek potrącić składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, zostanie uwzględnione przy ustalaniu podstawy wymiaru emerytury lub renty. W przypadku emerytury dla ubezpieczonego, urodzonego po dniu 31 grudnia 1948 r., kwota składek na ubezpieczenie emerytalne odprowadzona od wynagrodzenia otrzymanego za ten dzień, zostanie uwzględniona w podstawie obliczenia emerytury. Tym samym, dzień wolny, udzielony przez pracodawcę pracownikowi będącemu krwiodawcą, nie powoduje dla pracownika negatywnych skutków w zakresie emerytur i rent. Okres ten jest bowiem uwzględniany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych zarówno przy ustalaniu prawa jak i wysokości świadczeń emerytalno-rentowych. W krajowym porządku prawnym nie obowiązuje żaden przepis, który wyłączałby okres zwolnień od pracy z tytułu oddawania krwi ze stażu pracy, uzasadniającego nabycie praw do emerytury, zmuszając dawcę do odpracowania tych zwolnień.
W Polsce obowiązuje zasada honorowego krwiodawstwa, która przejawia się w tym, iż krwiodawcy oddają krew dobrowolnie i bezpłatnie, z założenia kierując się altruistyczną chęcią pomocy potrzebującym. Samo oddanie krwi jest nieprzeliczalne na jakiekolwiek pieniądze, a po stronie krwiodawcy jest jednocześnie darem bezcennym, wobec faktu niemożności jej “wyprodukowania”.
Reasumując, korzystanie z dnia wolnego w dniu oddania krwi, na zasadach określonych w ustawie, nie rodzi obowiązku późniejszego odpracowania tej nieobecności i pozostaje bez wpływu na okoliczności związane z przejściem na emeryturę.
Z poważaniem,
Z upoważnienia
MINISTRA ZDROWIA
PODSEKRETARZ STANU
Katarzyna Głowala
Dzień dobry,
Zwracam się do państwa z pytaniem. Otóż oddaję krew honorowo ponad 10 lat, oddałam już 17 100 ml. Pracuję w jednostce budżetowej podlegającej pod Urząd Gminy. Mamy w zakładzie pracy jednorazowe świadczenie tzw. “trzynastkę”. Księgowy co roku odciąga mi z kwoty tej 13-tki za dni, w których miałam zwolnienie z tytułu oddania krwi, tłumacząc, że to zwolnienie jest traktowane jako ,,czasowa niezdolność do pracy”.
Stąd moje pytanie, czy istnieją przepisy dotyczące powyższej sytuacji, czy to jest zgodnie z prawem?
Z góry dziękuję za odpowiedź w mojej sprawie
z poważaniem
Witam serdecznie!
Nie ma przepisu. Są tylko interpretacje. Ministerstwo również stoi na stanowisku, że “trzynastka” może być pomniejszana gdyż wynagrodzenie to należy się tylko za dni “faktycznie” przepracowane.
W odpowiedzi na interpelację Pani Poseł Małgorzaty Niemczyk, znak: K8INT4989, w sprawie wynagrodzeń za usprawiedliwioną nieobecność w związku z honorowym oddaniem krwi przy wyliczaniu dodatkowego wynagrodzenia rocznego tzw. trzynastki, uprzejmie przedstawiam następujące informacje.
Pracownikom jednostek sfery budżetowej przysługuje dodatkowe wynagrodzenie roczne na zasadach określonych w ustawie z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (Dz. U. z 2013 r., poz.1144, z późn. zm.).
W myśl art. 4 ust. 1 tej ustawy wynagrodzenie roczne ustala się w wysokości 8,5% sumy wynagrodzenia za pracę otrzymanego przez pracownika w ciągu roku kalendarzowego, za który przysługuje to wynagrodzenie, uwzględniając wynagrodzenie i inne świadczenia ze stosunku pracy przyjmowane do obliczenia ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, a także wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy oraz wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy przysługujące pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy.
Powyższy przepis odwołuje się pośrednio do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz. U. Nr 2, poz. 14, z późn. zm.). Zgodnie z § 6 (w związku z § 14) rozporządzenia, ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy, a także odpowiednio dodatkowe wynagrodzenie roczne, ustala się z uwzględnieniem wynagrodzenia i innych świadczeń ze stosunku pracy, z wyłączeniem określonych w tym przepisie tytułów, w tym wynagrodzenia za czas innej (niż urlop wypoczynkowy) usprawiedliwionej nieobecności w pracy (§ 6 pkt 4 rozporządzenia).
Zatem – w świetle powyższych przepisów – przy obliczaniu wysokości należnego dodatkowego wynagrodzenia rocznego nie uwzględnia się wynagrodzenia, do którego zachowuje prawo pracownik będący krwiodawcą, za czas zwolnienia od pracy w celu oddania krwi oraz przeprowadzenia zaleconych przez stację krwiodawstwa okresowych badań lekarskich (§ 12 i 16 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1632). Nie uwzględnia się także wynagrodzenia m.in. za czas innych zwolnień od pracy wymienionych w ww. rozporządzeniu, jak również wynagrodzenia otrzymanego za czas niezdolności do pracy wskutek choroby, urlopu dla poratowania zdrowia, zwolnień od pracy, o których mowa w art. 37 i 188 Kodeksu pracy.
Z przywołanych przepisów wynika, iż generalną zasadą jest, że podstawą wyliczenia dodatkowego wynagrodzenia rocznego jest wynagrodzenie za czas efektywnie przepracowany.
Należy przy tym podkreślić, że podobne stanowisko zajmuje orzecznictwo sądowe w odniesieniu do określenia “przepracowanie”, o którym mowa w art. 2 ww. ustawy, przyjmując, że oznacza ono faktyczne (efektywne) wykonywanie pracy. Przykładowo, Trybunał Konstytucyjny, rozważając charakter prawny wynagrodzenia rocznego, w uzasadnieniu do wyroku z dnia 9 lipca 2012 r. (sygn. akt P 59/11) podkreślił, że zgodnie z dominującym w orzecznictwie poglądem, “przepracowanie”, o którym mowa w art. 2 ust. 1 ustawy, oznacza faktyczne (efektywne) wykonywanie pracy, a nie tylko pozostawanie w stosunku pracy (uchwały Sądu Najwyższego z: 25 lipca 2003 r., sygn. akt III PZP 7/03, OSNP nr 2/2004, poz. 26; 13 grudnia 2005 r., sygn. akt II PZP 9/05, OSNP nr 7-8/2006, poz. 109; 7 lipca 2011 r., sygn. akt III PZP 3/11, OSNP nr 1-2/2012, poz. 3). Decydujące znaczenie zatem, z punktu widzenia uzyskania prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego, ma nie tyle fakt pozostawania w stosunku pracy, co rzeczywiste świadczenie pracy przez daną osobę w całym roku kalendarzowym. Wyjątki od zasady wynikającej z art. 2 ust. 1 ustawy, określają przepisy ust. 2 i 3 tego artykułu.
Określenie definicji pojęcia “faktyczne przepracowanie” zostało wyjaśnione na gruncie orzecznictwa Sądu Najwyższego, który w uchwale z dnia 25 lipca 2003 r. (sygn. akt III PZP 7/03) wskazał, iż: Warunkiem nabycia prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego w pełnej wysokości na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej jest efektywne przepracowanie u danego pracodawcy pełnego roku kalendarzowego, rozumiane jako faktyczne (efektywne) wykonywanie pracy, a nie tylko pozostawanie w stosunku pracy.. Ponadto w ww. uchwale Sąd Najwyższy zauważył, że: ustawowy katalog przerw w świadczeniu pracy w okresie trwania stosunku pracy, które w zakresie nabycia prawa do proporcjonalnej nagrody równoważą okresy przepracowane, jest zamknięty. Znaczy to, że okresy wszystkich innych usprawiedliwionych nieobecności w pracy i zwolnień z obowiązku świadczenia pracy, poza wymienionymi w art. 2 ust. 3 pkt 3, 5 lit. e i pkt 6, są okresami nieprzepracowanymi w rozumieniu art. 2 ust. 1 i 2.
Powyższe stanowisko powtórzył Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 października 2011 r. (sygn. akt I PK 263/10) wskazując, iż za rozumieniem okresów przepracowania, jako okresów efektywnie przepracowanych u danego pracodawcy, przemawia konstrukcja art. 2 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej. Przesłanką nabycia prawa do tzw. “trzynastki” jest przepracowanie całego roku kalendarzowego u danego pracodawcy, a minimalny okres przepracowany u danego pracodawcy wynosi 6 miesięcy. Natomiast wyjątkami od tego wymogu są m.in. przypadki wymienione w art. 2 ust. 3 pkt 6, dotyczące przerwy w wykonywaniu pracy (jej świadczeniu), kiedy to pracownik pozostaje w stosunku pracy, ale obowiązek jej świadczenia zostaje zawieszony.
W świetle stanowiska prezentowanego przez orzecznictwo sądowe oraz w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego – w mojej opinii – brak jest podstaw prawnych do uwzględniania wynagrodzenia za czas usprawiedliwionej nieobecności w pracy, w tym nieobecności związanej z honorowym oddawaniem krwi, przy obliczaniu dodatkowego wynagrodzenia rocznego.
https://www.infor.pl/prawo/zarobki/zarobki-i-prawo/6436211,trzynastka-2024-dla-krwiodawcy-nie-zawsze-sie-nalezy-wyliczenia.html
Dzień dobry, jeżeli chcę oddać krew w danym dniu, ale po wstępnych padaniach zostanę zdyskwalifikowany to czy dalej przysługuję mi dzień wolny, czy muszę tego dnia wrócić do pracy?
Witam serdecznie!
Przysługuje zwolnienie godzinowe. Musi Pan wrócić do pracy.
Dzień dobry jeśli oddam krew w czwartek a mam zmianę nocną 8h od 22-6 czy piątek też mi się należy wolne bo też mam nocke.Czy jest jakoś liczona doba?
Witam serdecznie!
Niestety w tej kwestii są różne interpretacje przepisów. ustawodawca próbuje to naprawić w najnowszej nowelizacji ustawy https://krwiodawcy.org/projekt-nowej-ustawy-o-krwiodawstwie-i-krwiolecznictwie-opublikowany . Obecnie funkcjonują dwie interpretacje. Jedna mówi, że masz wolne ale tylko do 24:00 https://www.gov.pl/web/nck/po-donacji inna, że należy Ci się wolna cała doba.