Co jakiś czas otrzymujemy maila z zapytaniem:
Jak szybko po powrocie z ………… mogę oddawać krew?
Osoby powracające z terenów, na których występuje ryzyko zakażenia chorobami przenoszonymi przez krew, podlegają dyskwalifikacji tymczasowej w zależności od rodzaju czynnika zakaźnego. Okresy dyskwalifikacji dla poszczególnych czynników (chorób) są różne i wynoszą od 28 dni do 6 miesięcy. Pobyt w krajach wymienionych w wykazie może wiązać się z ryzykiem zakażenia a następnie przeniesienia go wraz z transfuzją krwi i jej składników.. Właśnie w związku z takimi zagrożeniami kandydat na dawcę musi powstrzymać się od oddawania krwi przez z góry ustalony przepisami okres.
Okresy dyskwalifikacji po samym narażeniu na choroby tropikalne:
| Narażenia na: | Okres dyskwalifikacji: |
| Malaria | 6 miesiecy |
| Choroba Chagasa | 6 miesięcy |
| Gorączka Zachodniego Nilu | 28 dni |
| Denga | 28 dni |
| Chicungunya | 28 dni |
| Żółta gorączka (żółta febra) | 28 dni |
| Zika | 28 dni |
| Gorączka Orupouche | 28 dni |
| Gorączka Doliny Rift | 3 miesiące |
| Gorączka Lassa | 3 miesiące |
| Gorączka Marburg | 3 miesiące |
| Ebola | 3 miesiące |
| HTLV 1/2 ludzki wirus limfotropowy | 6 miesięcy |
| Leiszmanioza skórna i trzewna | 6 miesięcy |
| Japońskie zapalenie mózgu | 28 dni |
| Śpiączka afrykańska | 6 miesięcy |
| Choroby odkleszczowe: Borelioza, Kleszczowe zapalenie mózgu, erchilihioza, anaplazmoza, babeszjoza | 3 miesiące od ukąszenia |
| Choroby odkleszczowe: Krymsko-kongijska gorączka krwotoczna | 6 miesięcy od ukąszenia |
| Cholera | 28 dni |
| MERS | 28 dni |
Oto przepisy z Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 11 września 2017 r. w sprawie warunków pobierania krwi od kandydatów na dawców krwi i dawców krwi (rozporządzenie zmieniające) na podstawie, których ustalono powyższe okresy dyskwalifikacji.
| Kryteria dyskwalifikacji stałej dla kandydatów na dawców krwi lub dawców krwi | |
| Choroby zakaźne | 1) zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu B; 2) zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu C; 3) wirusowe zapalenie wątroby o nieustalonym rodzaju wirusa w wywiadzie, żółtaczka o niejasnej etiologii; 4) HIV-1/2; 5) HTLV I/II; 6) babeszjoza; 7) kala-azar (leiszmanioza trzewna); 8) trypanosomoza amerykańska (gorączka Chagasa); 9) promienica; 10) tularemia; 11) gorączka Q – postać przewlekła |
| Gbczaste zwyrodnienie mózgu (TSE) (np. choroba Creutzfeldta-Jakoba, wariant choroby Creutzfeldta-Jakoba) | Kandydaci na dawców krwi lub dawcy krwi: 1) u których wywiad medyczny wskazuje na zagrożenie TSE oraz u których wykonano w przeszłości przeszczep rogówki lub opony twardej albo którzy byli leczeni preparatami uzyskanymi z ludzkich przysadek; 2) przebywający łącznie przez 6 miesięcy lub dłużej na terytorium Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, Republiki Francuskiej lub Irlandii w okresie od dnia 1 stycznia 1980 r. do dnia 31 grudnia 1996 r.; 3) którym po dniu 1 stycznia 1980 r. przetoczono krew lub jej składniki na terytorium Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, Republiki Francuskiej lub Irlandii |
| Kiła | kandydaci na dawców krwi lub dawcy krwi, u których kiedykolwiek rozpoznano kiłę |
| Kryteria dyskwalifikacji czasowej oraz przeciwwskazania do pobrania krwi od dawców krwi | |
| Malaria: | |
1) Kandydaci na dawców krwi lub dawcy krwi urodzeni lub zamieszkujący nieprzerwanie przez co najmniej 6 miesięcy na terenie endemicznego występowania malarii lub którzy otrzymali transfuzję na obszarze endemicznego występowania malarii | – 3 lata po dniu powrotu z ostatniego pobytu na terenie endemicznym lub – 4 miesiące po dniu powrotu z ostatniego pobytu na terenie endemicznym, jeżeli wyniki badania testem immunoenzymatycznym są negatywne i osoby te nie wykazywały i nie wykazują objawów; jeżeli wynik testu immunoenzymatycznego jest pozytywny – dyskwalifikacja na 3 lata, po tym czasie pobranie krwi jest możliwe, jeżeli wynik badania będzie negatywny |
| 2) kandydaci na dawców krwi lub dawcy krwi, którzy przebyli malarię | – na czas występowania objawów i leczenia oraz 3 lata po dniu ustąpienia objawów i zakończenia leczenia; pobranie krwi jest po tym czasie możliwe tylko, jeżeli wyniki badania testem immunoenzymatycznym będą negatywne |
| 3) kandydaci na dawców krwi lub dawcy krwi, którzy powracają z terenów endemicznego występowania malarii bez objawów choroby po pobycie krótszym niż 6 miesięcy | – 6 miesięcy od dnia opuszczenia terenów endemicznego występowania malarii lub – 4 miesiące od dnia opuszczenia terenów endemicznego występowania malarii, jeżeli wyniki badania testem immunoenzymatycznym są negatywne; jeżeli wynik jest pozytywny – dyskwalifikacja na 3 lata, po tym czasie pobranie krwi jest możliwe, jeżeli wynik badania będzie negatywny |
| 4) kandydaci na dawców krwi lub dawcy krwi, u których w czasie pobytu na obszarach endemicznego występowania malarii lub w ciągu 6 miesięcy po powrocie występowała gorączka o niejasnym pochodzeniu | – 3 lata po dniu ustąpienia objawów lub – 4 miesiące po dniu ustąpienia objawów, jeżeli wyniki badania testem immunoenzymatycznym są negatywne; jeżeli wynik jest pozytywny – dyskwalifikacja na 3 lata, po tym czasie pobranie krwi jest możliwe, jeżeli wynik badania będzie negatywny |
| Kandydaci na dawców krwi lub dawcy krwi, powracający z obszaru ryzyka zakażenia: 1) wirusem Zachodniego Nilu (WNV); 2) wirusem dengi; 3) wirusem chikungun | – 28 dni od dnia opuszczenia obszaru ryzyka zakażenia, chyba że badania wykonane metodami biologii molekularnej dają wyniki negatywne, – w przypadku zakażenia – 120 dni od dnia wyleczeń |
| Wirus Zika (nie dotyczy dawców krwi lub kandydatów na dawców krwi oddających osocze metodą plazmaferezy przeznaczonego do przetworzenia w produkty krwiopochodne): 1) kandydaci na dawców krwi lub dawcy krwi, którzy powracają z terenów potwierdzonej transmisji wirusa Zika; 2) kandydaci na dawców krwi lub dawcy krwi zgłaszający kontakty seksualne z osobami, u których stwierdzono zakażenie wirusem Zika | – 28 dni od opuszczenia obszaru ryzyka, na którym występuje zakażenie, – 28 dni od dnia ostatniego kontaktu |
| Powrót z obszaru endemicznego występowania chorób tropikalnych | 6 miesięcy od dnia powrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli w tym czasie nie wystąpiły niewyjaśniona gorączka lub inne objawy choroby |
| Dyskwalifikacja ze względu na szczególną sytuację epidemiologiczną | |
| Szczególna sytuacja epidemiologiczna (np. wystąpienie epidemii choroby zakaźnej) | okres uzależniony od sytuacji epidemiologicznej i ryzyka zakażenia drogą przetoczenia krwi |
Oprócz stałych przepisów zamieszczonych w rozporządzeniach poszczególne centra upubliczniają również we własnym zakresie wykazy państw po powrocie z których dawca nie może oddawać krwi. Taki spis bardzo ułatwia dawcy zorientowanie się czy dyskwalifikacja dotyczy jego osoby czy też nie. Obowiązująca dyskwalifikacja krwiodawców z powodu sytuacji epidemiologicznej 05.03.2025
Dokładne informacje na temat występowania wyżej wymienionych chorób można znaleźć na stronach:
– www.medycynatropikalna.pl – portal dla podróżujących do krajów o odmiennych warunkach klimatycznych i sanitarnych;
– https://wwwnc.cdc.gov/travel/destinations/list/ – alfabetyczna lista wszystkich krajów z opisem sytuacji epidemiologicznej
– http://cdc.gov/malaria/travelers/country_table/a.html – alfabetyczna lista wszystkich krajów z opisem sytuacji epidemiologicznej dotyczącej występowania malarii;
– https://www.cdc.gov/malaria/travelers/about_maps.html – mapa występowania malarii na świecie;
– https://ecdc.europa.eu/en/west-nile-fever – strona umożliwiająca bieżące monitorowanie sytuacji epidemiologicznej Wirus Zachodniego Nilu (WNV):