Komu należą się szczególne uprawnienia w dostępie do świadczeń medycznych i w jaki sposób powinny być realizowane? Rzecznik Praw Pacjenta wyjaśnia, na czym polega przywilej pierwszeństwa.
Art. 47c ust. 1 pkt 1?14 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych określa katalog świadczeniobiorców (pacjentów), którzy mają prawo do skorzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej poza kolejnością. Są to między innymi:
- kobiety w ciąży;
- osoby o znacznym stopniu niepełnosprawności;
- osoby o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji;
- Zasłużeni Honorowi Dawcy Krwi i Zasłużeni Dawcy Przeszczepu;
- inwalidzi wojenni i wojskowi; kombatanci;
- cywilne niewidome ofiary działań wojennych;
- działacze opozycji antykomunistycznej i osoby represjonowane z powodów politycznych;
- świadczeniobiorcy do 18 r.ż., u których stwierdzono ciężki i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu;
- osoby deportowane do pracy przymusowej;
- uprawnieni żołnierze lub pracownicy, których ustalony procentowy uszczerbek na zdrowiu wynosi co najmniej 30%;
- weterani poszkodowani, których ustalony procentowy uszczerbek na zdrowiu wynosi co najmniej 30%;
- żołnierze zawodowi, o których mowa w art. 287 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny, w przypadku korzystania ze świadczeń w podmiotach leczniczych, dla których podmiotem tworzącym jest Minister Obrony Narodowej, oraz przez niego nadzorowanych;
- żołnierze pełniący terytorialną służbę wojskową, o których mowa w art. 325 ust. 2 ustawy z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny, w przypadku korzystania ze świadczeń udzielanych w podmiotach leczniczych, dla których podmiotem tworzącym jest Minister Obrony Narodowej, oraz przez niego nadzorowanych.
Zasadą jest, że w przypadku świadczeń opieki zdrowotnej w szpitalach, świadczeń specjalistycznych w ambulatoryjnej opiece zdrowotnej oraz stacjonarnych i całodobowych świadczeń zdrowotnych inne niż szpitalne, świadczeń tych udziela się według kolejności zgłoszenia, a pacjenta umieszcza się na liście oczekujących (art. 20 ust. 1 i 2 ww. ustawy).
Zgodnie z art. 47c ust. 2 ww. ustawy korzystanie poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej w zakresie świadczeń opieki zdrowotnej w szpitalach i świadczeń specjalistycznych w ambulatoryjnej opiece zdrowotnej oznacza, że świadczeniodawca udziela tych świadczeń poza kolejnością przyjęć wynikającą z prowadzonej przez niego listy oczekujących. Świadczeniodawca udziela świadczeń opieki zdrowotnej poza kolejnością w dniu zgłoszenia (art. 47c ust. 3 ww. ustawy). W przypadku gdy udzielenie świadczenia nie jest możliwe w dniu zgłoszenia, świadczeniodawca wyznacza inny termin poza kolejnością przyjęć wynikającą z prowadzonej przez niego listy oczekujących. Świadczenie z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej nie może być udzielone w terminie późniejszym niż w ciągu 7 dni roboczych od dnia zgłoszenia (art. 47c ust. 4 ustawy).
Tak więc osobie posiadającej szczególne uprawnienia, która zgłasza się o udzielenie świadczeń w szpitalu lub świadczeń specjalistycznych w ambulatoryjnej opiece zdrowotnej, udziela się tych świadczeń – co do zasady – w dniu zgłoszenia. Jeżeli nie jest to możliwe, świadczeniodawca powinien ustalić inny termin udzielenia świadczenia – poza kolejnością wynikającą z listy oczekujących. Pamiętajmy, że w przypadku AOS termin ten nie może być dłuższy niż 7 dni roboczych od dnia zgłoszenia. Termin 7 dni nie dotyczy zatem świadczeń szpitalnych!
Dodatkowo termin ten stosowany jest wyłącznie w odniesieniu do świadczeniobiorcy (pacjenta) zgłaszającego się po raz pierwszy. W przypadku, gdy świadczeniobiorca (pacjent) jest już objęty leczeniem, przy wyznaczaniu kolejnych terminów traktowany jest jako osoba kontynuująca leczenie, i jedynie wskazania medyczne (plan leczenia) powinny mieć wpływ na wyznaczenie terminu kolejnego świadczenia.
Czy jako dawca osocza po chorobie COVID-19 mam prawo uzyskania świadczeń w ramach NFZ poza kolejnością?
Tak, osoby, które oddały co najmniej 3 donacje krwi lub jej składników, w tym osocza po przebyciu choroby COVID-19, mają prawo do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ) poza kolejnością, podobnie jak kobiety w ciąży, kombatanci i osoby posiadające tytuł „Zasłużonego Honorowego Dawcy Krwi” lub „Zasłużonego Dawcy Przeszczepu”. Aby skorzystać z tego uprawnienia, konieczne jest posiadanie zaświadczenia wydanego przez regionalne centra krwiodawstwa i krwiolecznictwa, Wojskowe Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa lub Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa utworzonego przez odpowiedniego ministra ds. wewnętrznych. Zaświadczenie jest ważne przez 12 miesięcy od daty wystawienia.
Czy osoba posiadająca szczególne uprawnienia np. ZHDK ma prawo do przyjęcia w ciągu 7 dni do poradni rehabilitacyjnej?
Osoba, która posiada szczególne uprawnienia, takie jak status zasłużonego honorowego dawcy krwi, powinna być przyjęta do poradni rehabilitacyjnej w ciągu 7 dni od momentu zgłoszenia. Termin ten nie dotyczy oczekiwania na zabiegi ? odbywają się one nadal poza listą oczekujących, ale niekoniecznie muszą odbyć się w ciągu 7 dni.
Co mogę zrobić, jeśli placówka medyczna odmawia rejestracji osoby uprawnionej poza kolejnością?
eżeli przysługują Ci szczególne uprawnienia, tj. dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych poza kolejnością, czyli jesteś przykładowo kobietą w ciąży, kombatantem lub Zasłużonym Honorowym Dawcą Krwi, a placówka medyczna nie respektuje tych uprawnień, zgłoś to kierownikowi tej placówki. Jeśli nie przyniesie to skutku koniecznie zgłoś taką sprawę do Rzecznika Praw Pacjenta pod nr 800 190 590
Źródło: Rzecznik Praw Pacjenta
