FAQ – pytania i odpowiedzi

Czy mogę oddać krew poza miejscem zamieszkania?

Możesz. Wystarczy mieć przy sobie dokument ze zdjęciem i – jeśli już posiadasz – legitymację Honorowego Dawcy Krwi.

Czy szczepienia dyskwalifikują mnie czasowo jako dawcę?

Tak

  • na 4 tygodnie od szczepienia szczepionkami z osłabionymi bakteriami i wirusami przeciw BCG, odrze, różyczce, żółtej febrze, nagminnemu zapaleniu ślinianek przyusznych, nagminnemu porażeniu dziecięcemu, durowi brzusznemu, cholerze;
  • na 48 godzin od szczepienia szczepionkami z zabitymi bakteriami, riketsjami, wirusami przeciw cholerze, durowi brzusznemu, krztuścowi, durowi plamistemu, porażeniu dziecięcemu, przeciw grypie, przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A lub B (bez kontaktu z chorobą);
  • na 3 miesiące po biernym uodparnianiu surowicami odzwierzęcymi;
  • na 48 godzin od przyjęcia anatoksyny błonicowej i tężcowej;
  • na 48 godzin od przyjęcia szczepionki przeciw wściekliźnie i kleszczowemu zapaleniu mózgu.

Ile powinnam/powinienem ważyć, aby móc oddać krew?

Minimum 50 kg, gdyż ilość pobranej krwi (450 ml) musi być mniejsza niż 10% ogólnej ilości krwi w organizmie.

Czy, będąc alergikiem, mogę zostać dawcą krwi?

Zazwyczaj lekka alergia nie dyskwalifikuje, jednak nie pobiera się krwi do celów leczniczych od alergików w okresie występowania objawów ani w trakcie odczulania.

Czy chorując na nadciśnienie można zostać krwiodawcą?

W trakcie leczenia nadciśnienia krwi nie należy oddawać, ponieważ szereg leków ma niekorzystne działania na biorcę krwi. W okresie ustabilizowanego ciśnienia decyzja należy do kwalifikującego lekarza.

Jeśli oddam krew a wyniki badań będą niekorzystne, czy zostanę o tym powiadomiony(a)?

Jeżeli po wykonaniu badań wirusologicznych wynik jest dodatni, placówka publicznej służby krwi wysyła zawiadomienie pocztą ; stąd tak ważna jest każdorazowa aktualizacja adresu. Krwiodawca proszony jest o osobiste odebranie wyników i kierowany do odpowiedniej placówki służby zdrowia. Nie może wyników odebrać inna osoba, nie informuje się o nich przez telefon.

Mam alergię pokarmową (jestem uczulony na produkty mleczne), ale nie biorę na stałe żadnych leków. Czy w takim przypadku mogę zostać krwiodawcą?

Tak, jeśli nie używasz żadnych leków, a tylko stosujesz dietę.

Czy w czasie miesiączki oddawanie krwi jest dozwolone?

Tak, można w czasie miesiączki oddawać krew.

Mam lekko dodatni wynik na przeciwciała anty-HCV a rna-HCV mam ujemny, nigdy nie byłem leczony na hcv, czy mogę oddać krew?

Nie. Osoba z dodatnim wynikiem przeciwciał anty HCV nie może oddawać krwi.

Przyjmowałem zastrzyki przeciwzakrzepowe. Czy to mnie dyskwalifikuje jako dawcę?

Tak czasowo, teoretycznie po 2 tygodniach możesz oddać krew ale ostateczną decyzję podejmuje lekarz w danym punkcie.

Czy kurzajka na palcu jest przeciwwskazaniem do oddawania krwi?

Kurzajka ma etiologię (przyczynę) wirusową. Jakiekolwiek zmiany chorobowe na rękach wykluczają oddawanie krwi. Ostateczną decyzję podejmuje lekarz.

Czy, jeśli biorę środki wspomagające wysiłek fizyczny (np. trening na siłowni), mogę oddawać krew?

Jeżeli chodzi o kreatynę rzeczywiście może być problem z oddawaniem krwi przy jednoczesnym zażywaniu tego suplementu. Sprawa dokładnie polega na tym, że nasz organizm przerabia ją na kreatyninę a ona z kolei dla pacjentów np. z niewydolnością nerek jest toksyną. Substancja ta może zaszkodzić organizmowi i spowodować pogorszenie stanu zdrowia. Można oczywiście dyskutować na ten temat jak szybko kreatynina jest wydalana przez organizm z moczem ale to nie zmienia tego, że jednak część i tak dostała by się do krwiobiegu. Za to biorąc np. anaboliki nie można oddawać krwi. Zawsze informuj lekarza o tym, jakie środki przyjmujesz, dla ułatwienia możesz zabrać ze sobą ulotkę lub opakowanie.

Czy można oddać krew przed osiągnięciem 18. roku życia?

  • 1. Kryteria dopuszczenia dawców do oddawania krwi pełnej lub jej składników17 do 18 lat – po uzyskaniu pisemnej zgody rodziców lub opiekunów prawnych
  • 1.1 Wiek dawców
    18 do 65 lat
    17 do 18 lat – po uzyskaniu pisemnej zgody rodziców lub opiekunów prawnych zgodnie z odrębnymi przepisami

W praktyce jednak zdarza się to rzadko.

Czy przy okazji oddania krwi uzyskam wyniki badań?

Krwiodawca może uzyskać bezpłatnie wyniki badań laboratoryjnych:

  • oznaczenie grupy krwi w układzie A B 0 i Rh
  • pełnej morfologii krwi,
  • aktywności aminotransferazy alaninowej – ALAT
  • znaczników wirusowego zapalenia wątroby typu B i C, HIV-1/HIV-2 oraz zakażeń kiłą.

Kiedy i gdzie odebrać wyniki badań?

Wyniki badań można odebrać w dniu oddania krwi (morfologia) ; wcześniej warto zaznaczyć, że chcesz je otrzymać. Wyniki badań wirusologicznych zazwyczaj można odebrać po paru dniach do dwóch tygodni. Można też poprosić o dostarczenie ich pocztą.

Jak odczytywać wyniki badań krwi?

Prawidłowe wskaźniki przedstawia poniższa tabela. Normy badań laboratoryjnych zależą od wielu czynników i nie powinny być rozpatrywane w oderwaniu od innych elementów procesu diagnostycznego; ocenę najlepiej przeprowadzi lekarz.

Nazwa Norma u kobiet Norma u mężczyzn
Krwinki czerwone (RBC) 4.2 – 5.4 mln/mm3 4.7 – 6.1 mln/mm3
Retikulocyty 20 – 130 x 109/l
MCV 81-99 fl 80-94 fl
MCH 27 – 33 pg
MCHC 32 – 36 g/dl
Hemoglobina (HB) 12-16 g/100 ml 13-17 g/100 ml
Hematokryt (HCT) 0,40 – 0,51 0,36 – 0,46
Krwinki białe (WBC) 4 500 do 10 000/mm3
Granulocyty 1.8 – 8.9 x 109/l
Granulocyty obojętnochłonne (neutrofile) 1.5 – 7.4 x 109/l
Granulocyty kwasochłonne (eozynofile) 0.02 – 0.67 x 109/l
Granulocyty zasadochłonne (bazofile) 0 – 0.13 x 109/l
Limfocyty 1.1 – 3.5 x 109/l
Limfocyty B 0.06 – 0.66 x 109/l
Limfocyty T 0.77 – 2.68 x 109/l
Limfocyty T CD4+ 0.53 – 1.76 x 109/l
Limfocyty T CD8+ 0.30 – 1.03 x 109/l
Komórki NK 0.20 – 0.40 x 109/l
Monocyty 0.21 – 0.92 x 109/l
Płytki krwi (PLT) 140 000 – 440 000/mm3

Czy przyjmując leki hormonalne/tabletki antykoncepcyjne mogę być dawcą?

Przyjmowanie doustnych środków antykoncepcyjnych nie dyskwalifikuje dawcy, podobnie jak np. witamin. Jednak żelazną zasadą jest informowanie lekarza o
wszystkich przyjmowanych medykamentach ; on bowiem podejmuje decyzję o dopuszczeniu (bądź nie) do donacji.

Czy będąc w ciąży można oddawać krew?

Nie. Kobiety są zdyskwalifikowane czasowo jako krwiodawcy w czasie ciąży, a także przez 6 miesięcy po porodzie oraz przez 6 miesięcy po poronieniu.

Kto jest uprawniony do otrzymania odznak Zasłużonego Honorowego Dawcy Krwi?

  • 1.Odznaka honorowa „Zasłużony Honorowy Dawca Krwi III stopnia”, nadawana honorowemu dawcy krwi:
    • 1) kobiecie, która oddała w dowolnym okresie co najmniej 5 litrów krwi lub odpowiadającą tej objętości ilość innych jej składników
    • 2) mężczyźnie, który oddał w dowolnym okresie co najmniej 6 litrów krwi lub odpowiadającą tej objętości ilość innych jej składników
  • 2.Odznaka honorowa „Zasłużony Honorowy Dawca Krwi II stopnia”, nadawana honorowemu dawcy krwi:
    • 1) kobiecie, która oddała w dowolnym okresie co najmniej 10 litrów krwi lub odpowiadającą tej objętości ilość innych jej składników
    • 2) mężczyźnie, który oddał w dowolnym okresie co najmniej 12 litrów krwi lub odpowiadającą tej objętości ilość innych jej składników
  • 3. Odznaka honorowa „Zasłużony Honorowy Dawca Krwi I stopnia”, nadawana honorowemu dawcy krwi:
    • 1) kobiecie, która oddała w dowolnym okresie co najmniej 15 litrów krwi lub odpowiadającą tej objętości ilość innych jej składników
    • 2) mężczyźnie, który oddał w dowolnym okresie co najmniej 18 litrów krwi lub odpowiadającą tej objętości ilość innych jej składników

Do niedawna rozróżniano je odpowiednio na Odznakę Zasłużonego Honorowego Dawcy Krwi I stopnia, II stopnia, III stopnia.

WZW a krwiodawstwo

WZW typu B, WZW typu C, żółtaczka pokarmowa oraz każda żółtaczka o niejasnej etiologii są powodem dyskwalifikacji stałej.

Czy niepełnosprawni mogą oddawać krew?

To zależy od rodzaju oraz przyczyny niepełnosprawności. Tak np. upośledzenie umysłowe dyskwalifikuje całkowicie, podobnie niepełnosprawność wynikająca z zaniku mięśni. Paraliż będący następstwem wypadku może stanowić przeszkodę jedynie ze względów „technicznych” (problemy z dostaniem się na łóżko,
ewentualną późniejszą pomocą przy omdleniu). Niepełnosprawność wynikająca z amputacji kończyn nie stanowi przeszkody.

Czy mogę oddać krew poza granicami Polski?

Tak, jednak nie wszędzie wystarcza sam dowód osobisty lub paszport, w niektórych krajach wymagane jest zameldowanie lub stały pobyt.

Przetoczono mi krew metodą autotransfuzji, czy mogę jeszcze oddać krew?

Tak, jednak autotransfuzja jest związana z zabiegami operacyjnymi, zatem należy odczekać 6 miesięcy.

Jakie są rodzaje donacji (pełna, płytki, osocze itd.)

Można oddać pełną krew lub jedynie niektóre jej składniki.

  • Metody pobierania krwi:
  • metoda konwencjonalna ; dawca oddaje krew pełną w ilości 450 mililitrów, mężczyźni co 8 tygodni, kobiety co 12,
  • metoda plazmaferezy automatycznej ; dawca oddaje tylko osocze (plazmę) w ilości 600 ml w odstępach nie krótszych niż 2 tygodnie
  • metoda cytaferezy ; dawca oddaje tylko wybrane elementy komórkowe krwi (płytki ; trombafareza, krwinki białe – leukafareza) w odstępach nie krótszych niż 4 tygodnie

Jak długo trzeba czekać z oddaniem krwi po oparzeniach?

Jeżeli w leczeniu były stosowane antybiotyki, to należy odczekać 2 tygodnie od zakończenia kuracji. Jeżeli leczenie odbywało się bez antybiotyków, po zagojeniu się ran lekarz ocenia sytuację i sam decyduje o dopuszczeniu do donacji.

Czy po przebytym zabiegu transplantacji mogę zostać krwiodawcą?

W przypadku transplantacji tkanek, np. skóry – tak. Przeszczep rogówki lub opony twardej dyskwalifikuje ze względu na niebezpieczeństwo zarażenia chorobą, przeszczep narządów dyskwalifikuje ze względu na konieczność przyjmowania leków immunosupresyjnych.

Ile czasu trzeba odczekać po pogryzieniu przez psa?

Należy odczekać pół roku. Jeżeli zwierzę nie było szczepione na wściekliznę lub nie wiemy czy było, należy skontaktować się z lekarzem

Ile czasu trzeba odczekać po zabiegu biopsji?

Sześć miesięcy.

Komu przysługują zniżki na przejazdy komunikacją miejską?

Najkrócej mówiąc, to zależy. Ulga lub prawo do bezpłatnych przejazdów nie mają bowiem źródła w ustawie, lecz w tak zwanym prawie miejscowym, czyli najczęściej; uchwałach rady gminy (miasta), które regulują sprawy taryfy przejazdów komunikacją miejską na danym terenie. Różne są ilości oddanej krwi, które upoważniają do ulgi lub bezpłatnych przejazdów, rodzaje dokumentów, które to prawo poświadczają, wreszcie – wymagania co do dawców (np. wymóg zameldowania w danej gminie). Zainteresowani konkretnym miastem (gminą) powinni sprawdzać, czy mają prawo do ulgi lub bezpłatnych przejazdów albo w uchwałach miejscowego samorządu albo ; w taryfie miejscowego przewoźnika.

Komu przysługuje legitymacja hdk (zhdk)?

Ustawa z dnia 22. sierpnia 1997 roku.o publicznej służbie krwi, rozdział 2.artykuł 6.

  • 1. Osobie , która oddała bezpłatnie krew i została zarejestrowana w jednostce organizacyjnej publicznej służby krwi, przysługuje tytuł „Honorowy Dawca Krwi”
  • 2. Honorowemu Dawcy Krwi:
    • 1) kobiecie, która oddała co najmniej 5 litrów krwi lub odpowiadającą tej objętości ilość innych jej składników,
    • 2) mężczyźnie, który oddał co najmniej 6 litrów krwi lub odpowiadającą tej objętości ilość innych składników,

    przysługuje tytuł „Zasłużony Honorowy Dawca Krwi” i odznaka honorowa „Zasłużony Honorowy Dawca Krwi”.

Do przyznanych tytułów przysługują legitymacje tj, Honorowy Dawca Krwi oraz Zasłużony Honorowy Dawca Krwi poszczególnych stopni.
Legitymację Honorowemu Dawcy Krwi wydaje organizacyjna jednostka publicznej służby krwi.
Legitymacje Zasłużonych Honorowych Dawców Krwi wydaje Polski Czerwony Krzyż.

Komu i na jakich zasadach przysługują bezpłatne leki?

Osoba, która posiada tytuł „Zasłużonego Honorowego Dawcy Krwi” i przedstawi legitymację „Zasłużonego Honorowego Dawcy Krwi”, przysługuje bezpłatne zaopatrzenie w leki:
a) objęte wykazami leków podstawowych i uzupełniających do wysokości limitu,
b) leki, które zasłużony honorowy dawca krwi może stosować w związku z oddawaniem krwi, na podstawie recepty wystawionej przez lekarza ubezpieczenia zdrowotnego albo felczera ubezpieczenia zdrowotnego lub lekarza albo felczera nie będącego lekarzem albo felczerem ubezpieczenia zdrowotnego, jeżeli posiada uprawnienia do wykonywania zawodu oraz zawarł z oddziałem wojewódzkim Funduszu umowę upoważniającą go do wystawiania takich recept.
Receptę dla tych osób może wystawić lekarz ubezpieczenia zdrowotnego albo felczer ubezpieczenia zdrowotnego lub lekarz albo felczer nie będący lekarzem albo felczerem ubezpieczenia zdrowotnego, jeżeli posiada uprawnienia do wykonywania zawodu oraz zawarł z oddziałem wojewódzkim Funduszu umowę upoważniającą go do wystawiania takich recept. Osoby uprawnione obowiązane do okazania lekarzowi albo felczerowi wystawiającemu receptę dokumentu potwierdzającego przysługujące uprawnienie. Natomiast osoba przedstawiająca receptę do realizacji jest obowiązana do okazania dokumentu osoby uprawnionej potwierdzającego jej uprawnienie.

Podstawa prawna:

art. 5 Ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. 04. Nr 210, poz. 2135).

Od czego zależy i ile wynosi czas donacji?

Najczęstszym rodzajem donacji jest pobranie krwi pełnej. Standardowo pobiera się około 450 mililitrów krwi. Zabieg pobierania trwa czas trwania donacji od 5 do 8 minut. Donacja osocza: specyfika zabiegu wpływa na jego czas, który wynosi zwykle ok. 30 min.
Pobieranie leukocytów i płytek krwi: zabieg trwa od 30 do 90 minut.
Czas ten jest uwarunkowany specyfikacją procesu, w jakim przebiega dany zabieg. Dokładny czas donacji krwi pełnej jest indywidualny. Na czas ten mogą mieć wpływ takie czynniki jak ciśnienie tętnicze krwi, pozycja w trakcie donacji, „jakość” naczyń żylnych. Jednakże pamiętajmy, iż oddanie krwi to nie jest wyścig.

Oddanie krwi ; przed i po zabiegu

Zanim udasz się do centrum krwiodawstwa musisz pamiętać o kilku ważnych rzeczach. Sprawdź czy możesz zostać dawcą, zapoznaj się z wytycznymi, które mówią, kto może a kto nie może oddawać krwi. Podjąłeś już decyzje, więc zaplanuj ten dzień:

  • sprawdź, w jakie dni i w jakich godzinach jest czynny punkt/stacja, w którym chcesz oddać krew;
  • wybierz dzień, przed którym będziesz mógł wypocząć – wyspać się;
  • koniecznie zjedz posiłek ; unikaj pokarmów zawierających dużą ilość tłuszczu;
  • idź do punktu/stacji; jeżeli wybierasz się po raz pierwszy zabierz ze sobą kogoś do towarzystwa, poczujesz się pewniej a przede wszystkim bezpieczniej;
  • po oddaniu krwi zastosuj się do poleceń personelu (odpocznij kilkanaście minut w stacji, skorzystaj z posiłku, wypij słodką kawę/herbatę/czekoladę);
  • skorzystaj z dnia wolnego, jaki przysługuje Ci w dniu oddania krwi;
  • unikaj nadmiernego obciążenia ręki, z której pobrano krew;
  • jedz regularnie posiłki; pamiętaj, aby dieta była bogatsza w węglowodany tego dnia, jedz czekoladę;
  • dużo odpoczywaj ; pamiętaj, że nie jesteś maszyną, oddanie krwi jest obciążeniem dla Twojego organizmu;
  • unikaj szybkiej zmiany pozycji z leżącej na stojącą, najpierw usiądź dopiero po chwili wstawaj;
  • staraj się nie wykonywać obciążających prac domowych;
  • unikaj wysiłku fizycznego. Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości, zawsze pytaj personel stacji ; to najlepszy i najpewniejszy sposób uzyskania fachowych i wyczerpujących informacji.

Czy oddawanie krwi szkodzi zdrowiu?

Oddawanie krwi nie szkodzi zdrowiu. Jeśli istnieje jakiekolwiek podejrzenie, że oddanie krwi może zaszkodzić krwiodawcy, wówczas taka osoba nie może oddać krwi – jest czasowo lub na stałe dyskwalifikowana przez lekarza. Takiej sytuacji może zapobiegać ankieta, w której potencjalni krwiodawcy odpowiadają na pytania odnośnie swojego stanu zdrowia – trzeba ją jednak uczciwie wypełnić.

Czy oddanie krwi spowoduje przymus oddawania krwi w przyszłości?

Nie. Ani jednorazowe, ani wielokrotne oddawanie krwi nie powoduje, iż trzeba to powtarzać już do końca życia. Organizm nie produkuje więcej krwi, niż potrzebuje.

Kto może zostać dawcą szpiku?

Dawcą szpiku może być każdy zdrowy człowiek w wieku 18 – 50 lat. Powinien on:

  • zgłosić się z dowodem osobistym w określonym terminie i wyznaczonej placówce służby zdrowia,
  • wypełnić ankietę kwalifikacyjną dawcy,
  • przeczytać i wypełnić kartę honorowego dawcy,
  • podpisać zgodę na przeprowadzenie zabiegu pobrania komórek macierzystych.
    Ostateczną decyzję o wykonaniu wstępnych badań podejmuje lekarz po przeprowadzonej rozmowie i badaniu. Kwalifikowanie odbywa się na podstawie analizy krwi, w trakcie której są przeprowadzane badania antygenów zgodności tkankowej i inne niezbędne badania laboratoryjne:
  • morfologia krwi;
  • grupa krwi w układzie A, B. O i czynnik Rh;
  • antygen HBS , anty-HCV, anty-HIV, WR. (bad. wirusologiczne);
  • HLA I kl. I II kl. (bad. genetyczne).

Wykonanie takiego badania wymaga jednorazowego pobrania około 20 ml krwi, procedura jest podobna jak przy morfologii, OB, itp. Wyniki badań zostają wprowadzone do rejestru i od tego momentu są brane pod uwagę podczas poszukiwania dawcy dla chorych, którzy nie mają dawcy rodzinnego. Wskazane jest, aby taki rejestr posiadał wiele tysięcy zbadanych osób, gdyż jest to gwarancja na dopasowanie najlepszego dawcy dla chorego. Jeżeli okaże się, że ktoś potrzebuje takiego szpiku, dopiero wtedy zostanie on pobrany od dawcy. Dawca nic nie traci, gdyż szpik, podobnie jak krew, podlega ciągłej regeneracji.

Dawstwo szpiku jest:

  • honorowe,
  • anonimowe.

Gdzie się zgłosić, aby zostać dawcą szpiku?

W Polsce zarejestrowanych jest ponad 31 tys. osób. W listopadzie 2000 roku na zlecenie Ministerstwa Zdrowia przy Poltransplancie w Warszawie został utworzony Ogólnopolski Centralny Rejestr Dawców Szpiku i Krwi Pępowinowej (OCRDSiKP), obecnie Centralny Rejestr Niespokrewnionych Dawców Szpiku i Krwi Pępowinowej (CRNDSiKP), w którym może być zarejestrowany każdy potencjalny dawca szpiku
mieszkający w Polsce.

Jakimi metodami pobierany jest szpik?

Istnieją dwie bezpieczne procedury pobrania materiału przeszczepowego:

  • 1.Pobranie szpiku jest bardzo proste i bezbolesne. Odbywa się w znieczuleniu ogólnym, a następnego dnia po pobraniu, dawcy wracają do domu. Szpik, podobnie jak krew podlega ciągłej regeneracji, więc oddając go dawca nic nie traci. Być może, po jakimś czasie zostanie poproszony o oddanie krwi lub płytek krwi dla pacjenta poddanemu przeszczepowi szpiku. Jest to procedura bezpieczna i nie stanowiąca żadnego uszczerbku dla zdrowia.
  • 2.LEUKAFEREZA – (separacja komórek jednojądrowych z krwi obwodowej) jako alternatywa do pobrania szpiku drogą zabiegu operacyjnego. Proces polegający na separacji komórek szpiku z krwi obwodowej. Celem zabiegu jest uzyskanie komórek posiadających zdolność rekonstrukcji układu krwiotwórczego, które mogą następnie służyć jako materiał przeszczepowy. Dawcy poddawani są przed leukaferezą mobilizacji z zastosowaniem czynnika wzrostowego. W porównaniu z uzyskaniem materiału przeszczepowego drogą pobrania szpiku, metoda ta posiada następujące zalety:
    • możliwość pobrania materiału przeszczepowego bez konieczności zastosowania znieczulenia ogólnego, co mniej obciąża dawcę.
    • możliwość przeprowadzenia procedury w trybie ambulatoryjnym tzn. dawca zgłasza się do Kliniki Hematologicznej (Ambulatorium Cytaferazy) tylko na czas przeprowadzenia zabiegu.

    Procedura jest mało inwazyjna i niebolesna, polega tylko na założeniu wkłuć do żył w okolicy zgięcia łokciowego. Liczba separacji koniecznych do uzyskania materiału na jeden przeszczep wynosi od 1 do 2 zabiegów. Taki zabieg trwa od 3 do 4 godzin, w tym czasie dawca siedząc wygodnie w fotelu może oglądać telewizję. Liczba komórek szpiku pobranych od dawcy jest niewielka – stanowi około 1/10 jego szpiku, która szybko zostanie odbudowana. Cała procedura nie stanowi zagrożenia dla zdrowia potencjalnego dawcy. Pewnym obciążeniem jest natomiast fakt podawania czynnika wzrostowego (G-CSF). Dawca otrzymuje 2 x dziennie podskórnie czynnik wzrostowy, który podnosi liczbę komórek układu krwiotwórczego.

a) Jak często można oddać szpik?

Szpiku nie można oddać do banku tak jak się oddaje krew. Może on zostać pobrany tylko dla konkretnego pacjenta, który ma takie same antygeny zgodności tkankowej. Może się tak zdarzyć, że zostaniesz poproszony o oddanie szpiku kilkakrotnie. Może być i tak, że nie oddasz go nigdy. Wszystko zależy od tego, jaki jest układ antygenów pacjentów poszukujących dawców szpiku.

b) Czy po oddaniu szpiku mogę oddać krew?

Oddanie szpiku nie wyklucza oddawania krwi, gdyż oddając szpik nic nie tracimy, a dawca po jakimś czasie może zostać poproszony o oddanie krwi lub płytek krwi dla pacjenta poddanego przeszczepowi szpiku.

c) Czy oddanie szpiku może być niebezpieczne dla dawcy?

Pobranie i przeszczepienie szpiku odbywa się jedynie w upoważnionych Ośrodkach Transplantacji Szpiku według dokładnie określonych medycznych kryteriów. Zabieg pobrania szpiku do przeszczepu jest bezpieczny i nie stanowi żadnego zagrożenia dla zdrowia i życia dawcy. Komórki szpiku ulegają stałej regeneracji, dzięki czemu ubytek szpiku zostaje bardzo szybko wyrównany. Przeszczepienie szpiku od niespokrewnionego dawcy jest anonimowe i nieodpłatne.

Czy przysługuje mi zwolnienie z pracy w dniu oddania krwi?

Tak, zgodnie z art. 9. ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r.o publicznej służbie krwi. Brzmi on następująco:
„Art. 9. 1. Zasłużonemu honorowemu dawcy krwi i honorowemu dawcy krwi przysługuje:

  • 1) zwolnienie od pracy w dniu, w którym oddaje krew, i na czas okresowego badania lekarskiego dawców krwi na zasadach określonych w odrębnych przepisach,
  • 2) zwrot utraconego zarobku na zasadach wynikających z przepisów prawa pracy (…)

Z
tego przepisu wynika jasno, że dzień, w którym oddajesz krew, jest dniem wolnym od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia w pełnej wysokości. Dokumentem poświadczającym fakt oddania krwi jest zaświadczenie wystawione przez placówkę publicznej służby krwi.

Uwaga! Pracodawcę należy uprzedzić o planowanej nieobecności – mówi o tym Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki
Socjalnej z dnia 15.05.1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (rozdz. 1. par.2.1). W
myśl tego przepisu pracownik ma obowiązek uprzedzić pracodawcę o przyczynie i przewidywanym czasie nieobecności, jeśli jej przyczyna jest z góry wiadoma lub możliwa do przewidzenia. Rozporządzenie nie precyzuje sposobu uprzedzenia pracodawcy, można to zatem zrobić w dowolnej formie (osobiście, telefonicznie, mailem itd.).

Obowiązek zwolnienia pracownika, będącego krwiodawcą, ujęto w rozdz. 2. par. 12. cytowanego rozporządzenia.

Jak często mogę oddawać krew lub jej poszczególne składniki?

Oddawanie krwi jest bezpieczne m.in. dlatego, że istnieją szczegółowe przepisy, które regulują zarówno krwiodawstwo jak i krwiolecznictwo. Zostały również opisane warunki jakie kandydat na dawcę musi spełnić aby zostać dopuszczonym do oddania. W rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 18 kwietnia 2005 r. w sprawie warunków ustalono przerwy czasowe jakie muszą zostać zachowane pomiędzy poszczególnymi donacjami. Oto jak brzmią w/w przepisy

Czy mogę odpisać krew od podatku?

Od 1. stycznia 2007 r. obowiązuje nowa ulga w podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT). To mozliwość odliczenia od podstawy opodatkowania wartości honorowo oddanej krwi (na podstawie art. 26 ust. 1. pkt 9. lit. C. ustawy z dnia 26. lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych).
Na potrzeby określenia wartości darowizny stosuje się przepisy o wysokości ekwiwalentu pieniężnego za pobraną krew.
W praktyce powinno to wyglądać tak: w rckik otrzymujecie zaświadczenie o łącznej wartości honorowo oddanej krwi lub jej składników w roku 2007 oraz – bardzo ważne – zawierające formułę o przyjęciu darowizny przez obdarowanego (czyli rckik). Teoretycznie mogą to być dwa odrębne dokumenty (zaświadczenie o wartości oraz oświadczenie o przyjęciu) natomiast wydaje się, że z praktycznych względów będzie to jedno pismo. Dokumentu tego nie wysyłacie z PITem! Trzeba go trzymać w
domu przez pięć lat na wypadek kontroli z Urzędu Skarbowego.
Pamiętajcie też, że łączna kwota odliczeń z tego tytułu zsumowana z innymi darowiznami (na cele religijne lub pożytku publicznego) nie może przekroczyć 6% dochodu.
Odliczasz max. 480 zł, bo to jest właśnie 6% Twojego dochodu.

Jak przeliczyć składniki krwi?

Tę kwestię reguluje rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 19. stycznia 2006 r. w sprawie równoważnej ilości innych składników krwi, których oddanie umożliwia dawcy otrzymanie tytułów i odznak honorowych (pełne brzmienie poniżej). Należy wiedzieć, że tzw. przeliczniki zmieniają się co jakiś czas, np. kilka lat temu jedna donacja płytkowa opowiadała 740 ml krwi pełnej, teraz jedna donacja płytkowa to 500 ml. W praktyce stosuje się przelicznik obowiązujący w dniu donacji a nie w dniu przeliczania. Obecne rozporządzenie zaczęło obowiązywać 3.
lutego 2006 roku.
Przykład: dawca oddał cztery razy płytki w roku 2005 i dwa razy po 3. lutego 2006.
4 x 740 ml = 2960 ml czyli 2,96 l
2 x 500 ml = 1000 ml czyli 1 l
Z tego wynika, że po przeliczeniu dawca oddał łącznie 3,96 l krwi pełnej.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 19 stycznia 2006 r. w sprawie równoważnej ilości innych składników krwi, których oddanie umożliwia dawcy krwi otrzymanie tytułów i odznak honorowych (Dz. U. z
dnia 9 lutego 2006 r.)
Na podstawie art. 6 ust. 4 ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o publicznej służbie krwi (Dz. U. Nr 106, poz. 681, z 1998 r. Nr 117, poz. 756, z 2001 r. Nr 126, poz. 1382 oraz z 2003 r. Nr 223, poz. 2215) zarządza się, co następuje:

  • § 1. Równoważnymi ilościami składników krwi odpowiadającymi jednemu litrowi oddanej krwi uprawniającymi do tytułu i odznaki honorowej „Zasłużony Honorowy Dawca Krwi” oraz umożliwiającymi otrzymanie odznaki „Honorowy DawcaKrwi – Zasłużony dla Zdrowia Narodu” są:
    • 1) 3 litry osocza;
    • 2) 2 donacje krwinek płytkowych, pobranych przy użyciu separatora
      komórkowego;
    • 3) 0,5 donacji krwinek białych, pobranych przy użyciu separatora
      komórkowego;
    • 4) 2 jednostki krwinek czerwonych, pobranych przy użyciu separatora komórkowego.
  • § 2. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

Co mogę zjeść przed oddaniem krwi?

Przede wszystkim ; nie tylko możesz ale wręcz powinieneś (powinnaś) coś zjeść, zresztą zapewne lekarz Cię o to zapyta. Na dwie godziny przed donacją należy zjeść lekki, możliwie nisko tłuszczowy posiłek. Przed donacją wypij też co najmniej pół litra wody lub innego płynu, najlepiej niegazowanego. Pamiętaj, że na 48 godzin przed donacją nie wolno spożywać żadnego alkoholu! Na dobę przed donacją nie powinno się też palić tytoniu.

Czy w czasie i po oddaniu krwi będzie mnie coś bolało?

Zabieg pobrania krwi lub jej składników jest bezbolesny. Niektórzy mogą odczuwać chwilowy dyskomfort (bo bólem tego nazwać nie sposób) podczas wprowadzania igły do żyły, nie trwa to dłużej niż ułamek sekundy. Po oddaniu krwi również nie powinno być żadnych przykrych doznań pod warunkiem zastosowania się do wskazań pielęgniarek, czyli np. odpowiednio długiego utrzymywania opatrunku.

129 komentarzy do “FAQ – pytania i odpowiedzi”

  1. Przez 2,5 roku przyjmowałem leki (antydepresanty). Zakończyłem leczenie i nie przyjmuję już leków od ponad 10 miesięcy (od stycznia 2024). Mimo to dwa dni temu dostałem dyskwalifikację od lekarza i informację, że konieczne jest zaświadczenie od lekarza, który wystawiał mi receptę, że nie przyjmuję już leków (a skąd on to może wiedzieć – wie tylko, że wystawił mi receptę). Czy jedyna opcja na dalsze donacje (póki co oddałem 9 litrów) to zdobycie takiego zaświadczenia, czy to było jakieś „widzimisię” lekarza (ale to musiałoby mieć dwóch takie samo, bo lekarka, która mnie przyjęła, konsultowała to z drugim)?
    Jeśli nie uda mi się uzyskać takiego zaświadczenia bezpłatnie, to będzie to oznaczało koniec mojej przygody jako honorowy dawca krwi, bo płacić 200zł za takie zaświadczenie nie zamierzam (tyle kosztuje wizyta), ale wydaje mi się to cokolwiek dziwne – lekarze wierzą na słowo w odpowiedzi w formularzu, który wypełniamy przed donacją, a nagle w tę jedną informację już nie wierzą? No i gdybym na pytanie dlaczego nie oddawałem krwi przez 3,5 roku odpowiedział, że nie miałem czasu/ochoty na wizyty w RCKiK, to nie byłoby problemu – szczerość jak widać nie popłaca (wychodząc z gabinetu zapytałem, czy wyniki krwi są poprawne i gdyby nie ta historia z lekami/zaświadczeniem, to mógłbym oddać krew i usłyszałem, że tak, bez problemu).
    Poradźcie co zrobić w tej sytuacji – źle się czuję z tym, że nie mogę oddać krwi z powodu (jak mi się wydaje) zwykłej formalności. Gdzie mogę znaleźć jakiś przepis, w którym jest mowa o konieczności przestawienia takiego zaświadczenia (zakładam, że jest, ale póki nie znalazłem). Jak pisałem: 200zł nie zamierzam wydawać, więc jeśli nic nie uda się zrobić, to będzie o jednego dawcę mniej 🙁

    Odpowiedz

  5. Mam pytania dotyczące oddawanie krwi przez obcokrajowców. Organizujemy regularnie w biurze akcje donacji. Pracuje z nami wielu obcokrajowców (większość mieszka w Polsce na stałe), ale są także osoby np z Europy zachodniej, pracujące w Polsce po kilka tygodni w roku. W tej chwili osoby te są wykluczane z donacji (a przykre, bo chciałyby uczestniczyć w donacjach) ze względu na brak znajomości języka polskiego. Nie znalazłem nigdzie prawnego ograniczenia z wyjątkiem „znajomość języka polskiego w mowie i piśmie umożliwiająca samodzielne przeczytanie, zrozumienie i wypełnienie kwestionariusza”. Mam w związku z tym takie pytania:
    1. czy brak znajomości języka jest jedynym ograniczeniem prawnym i może wykluczyć z oddawania krwi?
    2. czy są w stacjach krwiodawstwa kwestionariusze w innym językach niż polski? (czy jest to prawnie dopuszczalne)
    3. czy istnieje możliwość by lekarz, w takiej jak nasza – organizowana 2x w roku od 5 lat – akcji wyjazdowej, wypełniał formularz razem z dawcą? (język angielski jako komunikacja)
    4. czy może ktoś już takim tematem się zajmował i znalazł rozwiązanie?

    Odpowiedz

    • Witam serdecznie!
      Osoby z łagodnym trądzikiem mogą być dopuszczone do oddawania krwi. Jest jednak kilka dodatkowych wymogów. Zmiany skórne nie powinny być zakażone, nie ma objawów ogólnoustrojowych, nie ma zmian w miejscu wkłucia i nie stosowano leczenia immunosupresyjnego lub retinoidów. Długotrwałe leczenie trądziku antybiotykami w małych dawkach również nie musi być przeciwwskazaniem do oddania krwi. Ostateczna decyzja jednak należy do lekarza kwalifikującego.

      Odpowiedz

  8. Witam, czy przyjmując lek Nootropil 800mg mozna oddać krew? I drugie pytanie po jakim czasie od usunięcia znamion barwnikowych mozna odsac krew?

    Odpowiedz

    • Witam serdecznie!
      Wszystko zależy od tego czy oddawałeś w punktach podległych pod jedno centrum czy pod różne. Jeżeli pod jedno. To bezpośrednio w siedzibie centrum lub jego oddziale terenowym. Możesz też napisać maila do nich. Jżeli jednak oddawałeś w różnych to musisz skontaktować się z każdym RCKiK (nie punktem) z osobna.

      Odpowiedz

  11. Witam, czy kobiety podczas miesiaczki mogą zdawać krew? Czy rozporzadzenie , które weszło w tym roku coś zmieniło w tej kwestii?

    Odpowiedz

  12. Dzień dobry, mam pytanie „techniczne” . Czy przy oddawaniu płytek krwi wymagana jest jakaś aktywność ze strony osoby podłączonej do separatora? Czy po prostu można sobie włączyć film na smartfonie i oglądać?
    Pozdrawiam

    Odpowiedz

      • A skąd wiadomo kiedy jest pobierana krew, a kiedy oddawane składniki? Jest jakaś lampka, sygnał dźwiękowy? Można poprosić o krótką „instrukcję obsługi”?
        Pozdrawiam

        Odpowiedz

  13. Dzień dobry, mam pytanie
    w którym punkcie krwiodawstwa można oddać płytki krwi > 500 (=przeliczenie na krew pełną 1 litr)?

    Odpowiedz

  14. Witam , po pierwszym wkuciu pękła mi żyła i krew przestała płynąć . Czy pielęgniarka może wkuć się w inne miejsce lub rękę ?

    Odpowiedz

  15. Witam czy po wyleczeniu grzybicy pachwin mogę oddać krew? Tydzień temu skończyłem brać kapsułki flucofast 50 mg. Dyskwalifikacja czasowa czy dożywotnia? Skłaniam się ku drugiej opcji ale nie jestem pewien.

    Odpowiedz

  17. Dzień dobry,
    Ok jakim czasie można oddawać krew po odstawieniu leków stabilizujących poziom glukozy we krwi
    Pozdrawiam

    Odpowiedz

    • Witam serdecznie!
      Jeżeli sam powód przyjmowania leków nie będzie powodował dłuższej dyskwalifikacji to powinieneś mógł oddać już po 2 tygodniach od ostatniej dawki leku. Pamiętaj jednak, że w ankiecie wymieniasz leki, które przyjmowałeś w ciągu ostatnich 4 tygodni. Ostateczna decyzja jak w każdym indywidualnym przypadku należy do lekarza kwalifikującego w danym punkcie krwiodawstwa.

      Odpowiedz

Zostaw komentarz

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.