Ostatnio dwóch dawców przysłało mi maile z prośbą o wytłumaczenie o co chodzi z dodatkową zgodą, która w ostatnim czasie pojawiła się w niektórych centrach krwiodawstwa w kwestionariuszach dla kandydatów na dawców krwi. Wspomniana powyżej zgoda brzmi następująco:
Wyrażam zgodę na przechowywanie w Instytucie Hematologii i Transfuzjologii materiału służącego do izolacji DNA/RNA lub izolowanego DNA/RNA po zakończeniu diagnostyki z zachowaniem tajemnicy danych oraz na wykorzystanie mojego DNA/RNA do badań naukowych, mających na celu rozszerzenie wiedzy na temat podłoża molekularnego antygenów komórek krwi z zachowaniem warunków anonimowości.
Prawdę mówiąc nie widziałem jej ostatnio w moim oddziale jak byłem oddać krew. Kolega na forum Krewniaków podesłał mi zdjęcie strony formularza gdzie o tą zgodę prosi punkt krwiodawstwa. Poprosiłem o wytłumaczenie na czym polegają badania, które zostaną wykonane w przypadku wyrażenia zgody. Oto odpowiedź z Narodowego Centrum Krwi:
W przypadku wystąpienia trudności z oznaczeniem u krwiodawców antygenu/antygenów na komórkach krwi metodami serologicznymi (np. niejednoznaczne lub rozbieżne wyniki przy użyciu odczynników serologicznych, niedostępność na świecie niektórych odczynników), do określenia pewnych antygenów konieczne jest zastosowanie badań metodami genetycznymi, czyli na poziomie DNA/RNA. Prawidłowe określenie antygenów jest niezwykle ważne w transfuzjologii, aby pacjent, który wytworzył przeciwciała do antygenów na krwinkach czerwonych lub płytkowych, mógł mieć przetoczoną krew od zgodnego z nim dawcy. W niektórych przypadkach, gdy np. badania molekularne nie wyjaśniają przyczyn niejednoznacznych wyników badań serologicznych, Instytut Hematologii i Tranfuzjologii podejmuje badania naukowe mające na celu wyjaśnienie podłoża tego zjawiska. Badania te są także ważne dla dawcy w przypadku gdyby sam potrzebował przetoczenia krwi do leczenia.
Wyjaśniamy, że każdy krwiodawca może potencjalnie mieć wykonywane badanie na poziomie DNA, bo sa one składnikiem procesu diagnostycznego. Zgoda na przeprowadzenie takich badań powinna zatem znajdować się w kwestionariuszu we wszystkich Regionalnych Centrach Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa. Należy przy tym podkreślić , że brak zgody na wykorzystanie DNA do badań naukowych mających na celu rozszerzenie wiedzy na temat podłoża molekularnego antygenów komórek krwi nie będzie skutkowała dyskwalifikacją dawcy do oddania krwi.
Jednocześnie, apelujemy jednak bardzo serdecznie do krwiodawców by takiej zgody udzielali – bez badań naukowych w dziedzinie transfuzjologii nie jest możliwe podnoszenie bezpieczeństwa przetoczeń krwi i jej składników. Pragniemy zaznaczyć, że podejmowane badania dotyczyć mogą tylko zagadnień, o których mowa w kwestionariuszu.