W związku z budzącym niepokój społeczny i krzywdzącym dla publicznej służby krwi wydźwiękiem publikacji zatytułowanej.: “Krew od honorowych krwiodawców dla koncernów farmaceutycznych- W środowisku wrze”, która ukazała się dzisiaj na portalach internetowych tokfm.pl i gazeta.pl wyjaśniam:
Honorowi Dawcy Krwi oddają nieodpłatnie w depozyt centrom krwiodawstwa najcenniejszy dar – czyli swoją krew – po to, by ratować zdrowie i życie innych ludzi potrzebujących przetoczenia krwi, jej składników, a także potrzebujących leków osoczopochodnych, natomiast centra krwiodawstwa przyjmując tą krew, biorą odpowiedzialność za jakość i bezpieczeństwo uzyskiwanych z tej krwi składników, które z założenia mają ratować zdrowie i życie pacjentów. Działalność centrów krwiodawstwa nie może i nie powinna być rozpatrywana w kategoriach biznesu jako “handel krwią” – jest to nieuprawniona i nieodpowiedzialna interpretacja, mogąca nie tylko przynieść niepowetowaną szkodę idei honorowego krwiodawstwa w Polsce, ale również przyczynić się do zagrożenia życia i zdrowia osób chorych (w tym chorych ciężko i przewlekle) oraz poszkodowanych w wypadkach. Należy podkreślić, że jednostki organizacyjne publicznej służby krwi (Regionalne Centra Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa) nie działają dla zysku, a leki wytwarzane z osocza, które pozostaje w nadwyżce po zabezpieczeniu potrzeb klinicznych, ratują życie i zdrowie pacjentów chorujących m.in. na hemofilię, a także pacjentów po przeszczepach, z niedoborami odporności.
Wprowadzenie do Kwestionariusza Dawcy zapisu dotyczącego wyrażenia przez Dawcę zgody na przekazanie oddanej krwi do przetworzenia na leki w przypadku niewykorzystania jej do celów klinicznych nastąpiło na podstawie rekomendacji, przedłożonej Ministrowi Zdrowia przez Krajową Radę do Spraw Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w październiku 2011 r.
Centra krwiodawstwa (RCKiK) mają możliwość przekazania składników krwi oddanej przez Dawcę (w szczególności osocza) do przetworzenia w leki jedynie w przypadku niewykorzystania krwi lub jej składników do celów klinicznych. Zapobiega to przede wszystkim marnowaniu krwi oddanej przez Dawców (z powodu jej przeterminowania), ale także ponoszeniu kosztów jej utylizacji. Warunkiem wykorzystania krwi do celów innych niż kliniczne jest uzyskanie pisemnej zgody Dawcy.
Nadwyżka osocza, pozostająca po zabezpieczeniu potrzeb klinicznych, jest przeznaczana do frakcjonowania w celu uzyskania produktów osoczopochodnych niezbędnych do leczenia wielu grup chorych, u których konieczne jest zastosowanie tego typu leków – m.in. osób chorujących na hemofilię, pacjentów po przeszczepieniach, z niedoborami odporności. Planując zapewnienie społeczeństwu bezpiecznej ilości tych leków trzeba wziąć pod uwagę, że immunoglobuliny i albumina nie posiadają odpowiedników wytwarzanych metodami inżynierii genetycznej i muszą być wytwarzane z osocza ludzkiego.
Odnosząc się do kwestii odpłatnego oddawania krwi informuję, że Rada Europy zaleca i promuje zasady samowystarczalności dzięki dobrowolnemu i bezinteresownemu oddawaniu krwi i następująco je definiuje: “Donację uważa się za dobrowolną i bezpłatną, jeśli osoba oddaje krew, osocze lub komórkowe składniki krwi z własnej woli i nie otrzymuje za to żadnego wynagrodzenia, ani w formie pieniężnej, ani rzeczowej, ani w żadnej innej formie, którą można by uznać za substytut wynagrodzenia pieniężnego. Mieści się w tym również czas wolny od pracy poza zwolnieniem z pracy za czas niezbędny dla samego oddania krwi i dotarcia na miejsce donacji. Symboliczny podarunek, niewielki poczęstunek i zwrot bezpośrednich kosztów transportu nie stoją w sprzeczności z ideą dobrowolnych, bezpłatnych donacji.” [artykuł 2 Rekomendacji Rady Europy nr 6 (95) 14].
Regionalne Centra Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa (RCKiK) pobierają donacje (krwi pełnej lub pojedynczych składników krwi, takich jak płytki krwi, osocze, koncentrat krwinek czerwonych, etc.) od Honorowych Dawców, a następnie poddają je badaniom laboratoryjnym wirusologicznym i bakteriologicznymi, które mają na celu przygotowanie bezpiecznych składników krwi wykorzystywanych do celów leczniczych. Na jednostkach publicznej służby krwi spoczywa odpowiedzialność za jakość i bezpieczeństwo składników krwi, związana z prawem biorcy do ochrony zdrowia (w tym przed przeniesieniem infekcji drogą transfuzji krwi). Obowiązkiem centrów jest zagwarantowanie, zgodnie z unijnymi standardami – pełnego bezpieczeństwa składników krwi wydawanych szpitalom, co nieodzownie związane jest z ponoszeniem przez RCKiK kosztów odpowiednich czynności i procedur. Centra ponoszą koszty związane z pobieraniem krwi, oddzielaniem jej składników i wydawaniem do lecznictwa w Polsce. Krew i jej składniki wydawane są do szpitali (podmiotów leczniczych) za opłatą, po cenach ustalanych corocznie w drodze rozporządzenia Ministra Zdrowia. Wysokość opłat za krew i składniki krwi obliczana jest na podstawie całkowitych kosztów produkcji krwi i jej składników, związanych z pobieraniem krwi, oddzielaniem jej składników, ich przechowywaniem i wydawaniem. Dzięki wprowadzeniu szczegółowej procedury ustalania wysokości opłat za krew i jej składniki stworzono transparentne zasady ustalania wysokości tych opłat. Opłaty te pokrywają koszty, które centra krwiodawstwa ponoszą w związku z przygotowaniem krwi do wydania podmiotom leczniczym. Szpitale, zaopatrujące się w krew w regionalnych centrach (RCKiK-ach ) otrzymują środki finansowe na refundację kosztów zakupu krwi i jej składników od Narodowego Funduszu Zdrowia.
Reasumując, niezależnie od finalnego odbiorcy składników krwi, centra krwiodawstwa mają obowiązek stosować identyczne procedury zapewnienia jakości i bezpieczeństwa, w związku z powyższym ponoszą określone koszty, niezależnie od przeznaczenia tego składnika.
Nadrzędnym celem działalności centrów krwiodawstwa jest zapewnienie odpowiedniej ilości składników krwi do celów klinicznych.
/-/Agnieszka Gołąbek
Rzecznik Prasowy