O zniżce na leki dla ZHDK raz jeszcze

Zgodnie z art. 43 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2561, ze zm.), zwanej dalej „uośoz” świadczeniobiorcy, który posiada tytuł „Zasłużonego Honorowego Dawcy Krwi” lub „Zasłużonego Dawcy Przeszczepu” i przedstawi legitymację „Zasłużonego Honorowego Dawcy Krwi” lub „Zasłużonego Dawcy Przeszczepu„, przysługuje bezpłatne, do wysokości limitu finansowania, o którym mowa w art. 6 ust. 2 ustawy o refundacji, zaopatrzenie w leki objęte wykazem:
1) o którym mowa w art. 37 ustawy o refundacji, w zakresie kategorii, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 lit. a tej ustawy,
2) leków, które świadczeniobiorca posiadający tytuł „Zasłużonego Honorowego Dawcy Krwi” lub „Zasłużonego Dawcy Przeszczepu” może stosować w związku z oddawaniem krwi lub w związku z oddawaniem szpiku lub innych regenerujących się komórek i tkanek albo narządów
– na podstawie recepty wystawionej przez osobę uprawnioną w rozumieniu art. 2 pkt 14 ustawy o refundacji.

Ponadto, zgodnie z § 8 ust. 1 pkt 8 lit. c rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia 2020 r. w sprawie recept (Dz.U. z 2020 r. poz. 2424 ze zm.) – w przypadku gdy recepta zawiera kod uprawnień dodatkowych pacjenta, osoba wydająca wydaje produkt leczniczy, środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrób medyczny za odpłatnością wynikającą z określonego przez nią uprawnienia dodatkowego pacjenta, przy czym w drodze odstępstwa, jeżeli kod uprawnienia dodatkowego występuje w zbiegu z oznaczeniem „X” albo „100%” dotyczącym odpłatności, osoba wydająca realizuje receptę zgodnie z tym oznaczeniem (pełnopłatnie), z wyjątkiem przypadku, kiedy oznaczenie to występuje w zbiegu z kodem uprawnienia dodatkowego, o którym mowa w lp. 2 albo 9 załącznika nr 1 do rozporządzenia, albo w lp. 6 tego załącznika, jeżeli na recepcie przepisano lek określony w przepisach wydanych na podstawie art. 43 ust. 4 ustawy o świadczeniach – w takiej sytuacji recepta realizowana jest zgodnie z uprawnieniem reprezentowanym przez ten kod;”.

Powyższy przepis należy rozumieć w taki sposób, że w przypadku zbiegu na jednej recepcie oznaczenia „100%” / „X” oraz kodu „ZK”, uprawnienie reprezentowane przez ten kod co do zasady nie jest honorowane (uznaje się tylko oznaczenie „100%” / „X”, które „wyłącza” stosowanie kodu „ZK”).

Z art. 96a ust. 8 pkt 8 ustawy z dnia 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne (Dz. U. z 2022 r. poz. 2301) wynika, że jeżeli na recepcie, na której przepisano produkt leczniczy, dla którego wydano decyzję o objęciu refundacją w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych widnieje oznaczenie „100%” / „X” odnoszące się do odpłatności za ten produkt, oznacza to, że produktów przepisywany jest poza zakresem wskazań refundacyjnych.

Mając na uwadze tak się przedstawiający stan prawny, należałoby uznać, że zbieg na jednej recepcie dotyczących tego samego produktu leczniczego oznaczenia „100%” i kodu „ZK” za irracjonalne.

Jak bowiem wskazano powyżej, oznaczenie „100%” / „X”, wpisane na recepcie jako oznaczenie odpłatności za produkt leczniczy, który co do zasady jest objęty refundacją (widnieje na obowiązującym obwieszczeniu refundacyjnym) powinno być rozumiane tak, że dany produkt leczniczy nie jest refundowany we wskazaniu, ze względu na które ten produkt ten został pacjentowi przepisany na danej recepcie.

Tymczasem oznaczenie „ZK” odnosi się do produktów leczniczych objętych refundacją, z uwzględnieniem objętych nią wskazań.

Tym samym ww. oznaczenie i kod, współistniejące na jednej recepcie należałoby uznać za wzajemnie wykluczające. Stąd przyjęto, wyższość oznaczenia „100%” / „X” nad kodem uprawnienia dodatkowego „ZK”, który w tej sytuacji jest derogowany (uchylony/nieobowiązujący).

Odnośnie dawców krwi/przeszczepu wyjątek, o którym zresztą mowa w zacytowanym wcześniej § 8 ust. 1 pkt 8 lit. c rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia 2020 r. w sprawie recept, stanowią produkty lecznicze, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 2 uośoz, objęte wykazem zawartym w rozporządzeniu wydanym na podstawie art. 43 ust. 4 uośoz, tzn. w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 3 lutego 2010 r. w sprawie wykazu leków dla świadczeniobiorcy posiadającego tytuł „Zasłużonego Honorowego Dawcy Krwi” lub „Zasłużonego Dawcy Przeszczepu” (Dz. U. z 2022 r. poz. 1211).

W przypadku tych kilkunastu produktów leczniczych, na dotyczącej ich recepcie współistnienie oznaczenia „100%” /”X” oraz kodu „ZK” można uznać za uzasadnione jako dotyczące produktu nieobjętego refundacją ze środków publicznych, tylko finansowanego na odrębnej podstawie, tzn.na podstawie ww. art. 43 uośoz. W ich przypadku, przy zbiegu na danej recepcie ww. oznaczeń honorowane, w drodze wyjątku, powinno być oznaczenie „ZK„.

Odnosząc się do sedna zadanego przez Pana pytania, tj. rozstrzygnięcia, czy w opisanych sytuacjach „zbiegu” ww. oznaczenia i kodu (pomijając ostatnią z poruszonych kwestii, czyli wykazu leków dla dawców krwi lub przeszczepu na podstawie dedykowanego rozporządzenia z art. 43 ust. 4 uośoz) dopuszczalna jest ingerencja farmaceuty w treść tak, nie inaczej wystawionej recepty, Departament wskazuje, że w świetle obowiązujących w tej tematyce przepisów prawa nie widzi takiej możliwości. Co najwyżej farmaceuta (albo inna osoba realizująca receptę) mógłby, na podstawie wzmiankowanego wcześniej § 8 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia 2020 r. w sprawie recept mógłby uzupełnić, względnie poprawić kod „ZK” (np. gdyby był nieczytelny, czy wpisany w sposób niepełny, dajmy na to jako „Z”), gdyż przepis ten daje taką możliwość (kod ZK nie jest przez ten przepis wyłączony, w jego własnej treści, z jego zastosowania).

Niemniej jednak, w przypadku zbiegu kodu „ZK„ i oznaczenia „100%” / „X”, aktualna treść analizowanego rozporządzenia, w ocenie Departamentu nie daje możliwości ingerencji czy swobody wyboru osobie realizującej receptę, tylko formułuje w tym zakresie jednoznaczną instrukcję postępowania, którą szczegółowo opisano powyżej.

W tym miejscu należy nadmienić, że Minister Zdrowia w tym zakresie wydał komunikat, z którym można zapoznać się na stronie resortu pod adresem.

Z wyrazami szacunku
Łukasz Szmulski
Dyrektor
/dokument podpisany elektronicznie/

Najważniejsze informacje:

• Zasłużeni Honorowi Dawcy Krwi mogą korzystać bezpłatnie lub z dużą zniżką z leków zawartych na 2 wykazach:

1. leki refundowane – kliknij żeby zobaczyć
2. leki, które dawca może stosować w związku, z oddawaniem krwi – kliknij aby zobaczyć

• Aby otrzymać lek ze zniżką trzeba mieć receptę od lekarza.
• Przy wypisywaniu recepty lekarz powinien wpisać kod „ZK” i nie wpisywać odpłatności 100%
• Jeżeli lekarz wpisze jednak zarówno kod „ZK” jak i odpłatność „100%” to:
  – jeżeli lek jest lekiem z pierwszej listy leków refundowanych farmaceuta nie może wydać leku ze zniżką (lub bezpłatnie) i trzeba zapłacić 100% za lek
  – jeżeli lek jest lekiem z drugiej listy leków, które dawca może stosować w związku, z oddawaniem krwi farmaceuta może wydać lek ze zniżką (lub bezpłatnie)
• Przy realizacji recepty w aptece powinniśmy mieć legitymację ZHDK (niektóre apteki po wprowadzeniu numeru legitymacji nie wymagają jej przy kolejnych wizytach, jednak wymóg prawny jej posiadania jako taki istnieje)